انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن

یادگیری به عنوان یکی از فرآیند های پیچیده فردی به شمار می رود. همه انسان ها در طول زندگی در حال یادگیری موضوعات مختلف هستند. یادگیری زبان های مختلف، یادگیری حروف الفبا، یادگیری مهارت های متفاوت و … نمونه های بارزی از یادگیری به شمار می روند. اما به این موضوع تا چه مقدار فکر کرده اید که شیوه یادگیری شما با دیگران به چه اندازه مشابه است؟

انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن

افراد مختلف شیوه یادگیری متفاوتی دارند. به طور مثال برخی افراد با اتکا به شنیدن توانایی یادگیری را دارند. برخی دیگر از طریق مشاهده کردن یاد میگیرند و برخی دیگر از طریق انجام دادن آن کار به خوبی یاد میگیرند. هر فردی شیوه مخصوص یادگیری دارد که میتواند به بهبود عملکرد تحصیلی و یادگیری موثر کمک کند.

شیوه های مختلف یادگیری

همانطور که ذکر شد، یادگیری شیوه های متفاوتی دارد که بستگی به فرد و ویژگی های او خواهد داشت. تئوری های گوناگونی در ارتباط با سبک های یادگیری وجود دارد که یکی از مدل های رایج نیز، تقسیم بندی به شیوه VARK است. این روش توسط” نیل دی فلمینگ ” یک معلم و محقق آموزشی اهل نیوزلند در سال 1987 پس از مشاهده کلاس های درس به صورت دقیق ابداع شد.

این مدل سبک ها را به چهار دسته اصلی تقسیم میکند:

• دیداری
• خواندن یا نوشتن
• عملی 
• شنیداری

مدل VARK یکی از محبوب ترین و پرکاربردترین مدل های یادگیری است که توسط فلمینگ ابداع شد. هرکدام از حروف این مدل معنای مختص به خود را دارد که به صورت زیر است :

V : یادگیری دیداری واژه انگلیسی ” Visual ” 

A : یادگیری شنیداری  واژه انگلیسی ” Auditory “

R : یادگیری نوشتن و خواندن واژه انگلیسی ” Reading / Writing ” 

K : یادگیری عملی و جنبشی واژه انگلیسی ” Kinesthetic “

فلمینگ از طراحی VARK چه اهدافی داشت ؟

فلمینگ به دنبال این هدف بود تا بتواند دانش آموزان و معلمان با شناخت سبک او ، مطالعه و روش آموزشی مناسبی را یاد بگیرند. او به این موضوع اعتقاد داشت که یادگیری زمانی موثر است که با سبک طبیعی یادگیرنده هماهنگ باشد.

اگرچه روش فلمینگ همچنان به عنوان یک ابزار خوب برای خودشناسی و بهبود روش مطالعه در نظر گرفته میشود اما روانشناسان بر این باورند که تاثیر علمی سبک های یادگیری بر نتایج واقعی یادگیری به طور قطعی اثبات نشده است.

انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن

سبک های یادگیری کولب

تا به امروز سبک های یادگیری مختلفی از پژوهشگران و دانشمندان ارائه شده است. در مورد قبل گفتیم که سبک یادگیری VARK یکی از متداول ترین سبک های یادگیری است. اما یکی دیگر از سبک های یادگیری قابل توجه سبک یادگیری کولب است. ” دیوید کولب ” تئوریسین متدهای آموزشی متولد 1939 بود که مقالات بسیاری در ارتباط با یادگیری تجربی و توسعه شغلی حرفه ای ارائه کرده است.

دیوید کولب مدل تجربی یادگیری را ارائه کرد که در آن فرآیند یادگیری چهار مرحله میباشد:

• تجربه عینی : در این محله فرد با یک تجربه واقعی رو به رو میشود. این تجربه میتواند بازسازی شده و یا تازه باشد.
• مشاهده و بازتاب : فرد درباره تجربه خود تامل میکند و به بررسی آن پرداخته تا به نتیجه برسد.
• مفهوم سازی انتزاعی :در این مرحله، فرد نتایج تفکرات خود را به مفاهیم و یا تئوری های کلی تبدیل میکند.
• آزمایش فعال : در این مرحله نیز فرد تئوری هایی که خود آن را ساخته در موقعیت های جدید به کار میگیرد و نتیجه آن را ارزیابی میکند.

انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن

بر این اساس چهار سبک یادگیری شامل : هم گرا، واگرا، جذب کننده و انطباقی شکل میگیرد. این مدل یادگیری اغلب در محیط های حرفه ای کاربرد دارد و برای معلمان و فراگیران نیز مناسب است.

افرادی که هم گرا هستند در مفهوم سازی انتزاعی و آزمایش فعال نقش داشته و مهارت دارند. این افراد مهارت بسیاری در حل مسئله دارند و راه حل های علمی بسیار مناسبی را ارائه میدهند. 

افرادی که واگرا هستند قدرت تخیل بسیار بالایی دارند و برای رشته های هتر و روانشناسی یک انتخاب بسیار مناسب هستند. این افراد در تجربه عینی  قوی بوده و دیدگاه های بسیار مختلف و متنوعی دارند.

افراد جدب کننده نیز برای تحقیقات و آموزش بسیار مناسب هستند. این افراد تمرکزشان اغلب بر نظریه و منطق است و در مفهوم سازی انتزاعی نقش دارند.

سبک انطباقی نیز برای تجارت و یا فروش پروژه بسیار مناسب است. این افراد بیشتر علاقه دارند که عمل کنند و از طریق آزمون و خطا تجربه کسب کرده و یاد بگیرند.

نظریه هوش های چندگانه گاردنر

هاوراد گاردنر، روانشناس و محقق مشهور آمریکایی است که نظریه هوش های چند گانه را ارائه کرد. وی در نظریه خود تاکید میکند که هوش تنها به توانایی منطقی یا زبانی منتهی نمیشود، بلکه انواع متنوعی از هوش وجود دارند که میتوانند بر سبک یادگیری تاثیر گذار باشند.

این نظریه نشان میدهد که هر فردی بسته به نوع هوش خود، روش های مختلفی را برای یادگیری انتخاب میکنند. نظری گاردنر تاثیر بسیاری در حوزه آموزش داشته و معتقد بود که هوش، یک نیروی بالقوه است که با توجه به محیط زندگی افراد فعال خواهد شد.

انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن

انواع مختلف هوش ها از نظر گاردنر:

• هوش زبانی- کلامی
• هوش منطقی – ریاضی
• هوش بدنی – جنبشی
• هوش طبیعت گرا
• هوش موسیقیایی
• هوش درون فردی
• هوش میان فردی
• هوش بصری – فضایی

همانطور که مشخص است، هوش به عنوان اصلی ترین نکته جهت یادگیری و پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان است. هرکدام از این کودکان و دانش آموزان سبک های مختلف یادگیری و استعداد های نهفته بسیاری درون خود حمل میکنند که با شناخت و به کارگیری آن میتوانند به پیشرفت در تحصیل و زندگی خود برسند. بنابراین به نتیجه میرسیم که این نظریه شناخت استعدادها و توانایی هاست که منجر به رشد و پرورش آنها میشود.

بیشتر مطالعه کنید: آشنایی با مهارت های موثر در آینده شغلی

نتیجه گیری

انواع سبک های یادگیری و کاربردهای آن بسیار مهم است. سبک های متفاوتی از یادگیری نمایانگر تنوع خارق العاده ذهن انسان است. اگرچه نظریه های گوناگونی برای طبقه بندی این سبک ها ارائه شده اما آنچه که بسیار حائز اهمیت است، پذیرش تفاوت ها و تلاش برای ایجاد بسترهای یادگیری متنوع و فراگیر است.

آموزش زمانی اثربخش میشود که نه تنها محتوا و روش ها متناسب با فرد طراحی شود، بلکه خود فراگیر نیز نقش فعال و آگاهانه ای داشته باشد.